Eski Kağıt Paralar ve Değerleri
Para koleksiyonculuğu yıllardır birçok kişinin ilgisini çeken ve birçok kişinin uğraştığı bir hobidir. Aynı zamanda eski paralar birçok kişiye dedeleri, babaları veya farklı yerlerden kalmıştır. İnsanların en çok merak ettiği konuların başında ise eski paraların yaklaşık değerleri gelmektedir. Tüm dünyada yüzbinlerce para olduğu için her birisi için ayrı ayrı değerini vermemiz mümkün değildir. Fakat sizlere değeri belirleyen noktalar ve eski paranın değerini nasıl öğreneceğiniz ile alakalı bilgiler vereceğiz.
Eski Kağıt Paralar
Tarihi kayıtlar göz önünde bulundurulduğunda ilk kağıt paraların milattan sonra 806 yılınca Çin’de ortaya çıktığı düşünülmektedir. Sonraki yıllarda ve özellikle 20. yüzyılda kağıt paralar oldukça yaygınlaşmıştır. Günümüzde ise her ülkenin çeşitli özelliklere sahip kağıt paraları bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti tarihine baktığımızda ise ilk kağıt paralarımız 05.12.1927 tarihinde tedavüle çıkmıştır. O günden bu güne yüzlerce farklı Türkiye Cumhuriyeti parası tedavülde dolaşmıştır.
Eski kağıt paraları yabancı ve yerli olarak sınıflandırmak mümkündür. Aynı zamanda her ülkenin kağıt parasını ayrı olarak sınıflandırmak ve değerlendirmek doğru olacaktır. Koleksiyon yapanlar genellikle bu kriterleri uyarlar ve her bir paranın özelliklerini bilirler. Aynı zamanda bu paraların değeri konusunda da bilgi sahibidir. Fakat amatör olarak bu işle uğraşanlar veya eline herhangi bir yerden eski para geçenler bu konuya hakim olmayabilir.
Eski Kağıt Paraların Değerini Etkileyen Faktörler
Kağıt paraların değerini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlardan en önemlisi ise nadirliktir. Bu aslında sadece eski paralar için değil, birçok farklı şey içinde geçerlidir. Bir ürün, materyal, maden veya herhangi bir şey ne kadar az bulunuyorsa, ne kadar nadirse o kadar değerlidir. Bazı kağıt paralar milyonlarca adet basılmıştır ve milyonlarcası halen bulunabilmektedir. Böyle bir para için gerçekçi olmak gerekirse değerden bahsetmek pek mümkün değildir. Fakat 1 tane, 10 tane, 100 tane veya binler ile ifade edilen rakamlarda basılmış paraların değeri her zaman daha yüksektir. Yani para ne kadar az basıldıysa, günümüzde ne kadar az bulunuyorsa o kadar değerlidir. Türkiye Cumhuriyeti paralarını değerlendirdiğimizde özellikle 1. emisyon paraların (özellikle 50 Livre, 100 Livre, 500 Livre ve 1000 Livre) çok değerli olduğunu söyleyebiliriz.
Paranın nadirlik ile beraber değerini etkileyen diğer hususlar ise kaç adet basıldığı, piyasada yaygınlığı, kondisyonu ve genel durumudur. Örnek vermek gerekirse aynı özelliklere sahip olan 2 paranın birisinin kondisyonu kötü durumda ise diğeri ise çil ise yani matbaadan çıktığı gibiyse değer farklı yüzlerce kat olabilmektedir. Bu nedenle para koleksiyonu ile uğraşan kişiler kondisyona çok fazla önem vermektedir.
Eski Para Değer Tespiti
Birçok kişi eline geçen eski paranın değerini merak etmekte ve bu konuda yardım beklemektedir. Tabi ki işin uzmanı olmayan kişilerin bu konularda net olarak bilgi sahibi olması da mümkün değildir. Şunu belirtmek isteriz ki maalesef birçok kişi büyük hayaller ile eski paralarının çok değerli olduğunu düşünmekte fakat gerçekte değerinin çok düşük olduğu görülmektedir. Özellikle 1970 tarihli Türkiye Cumhuriyeti kağıt paralarının oldukça yaygın olarak piyasada görüldüğünü söyleyebiliriz. Eğer ekstra bir özelliği yoksa; yani radar değilse, çil değilse, özel bir seri numarasına sahip değilse, hatalı değilse gibi pek bir değeri olduğunu söyleyemeyiz.
Eski para sahibi olan ve bu paranın değerini öğrenmek isteyen kişilere birkaç önerimiz olacaktır. Öncelikli olarak online veya basılı para katalogları işinize oldukça yarayacaktır. Bu kataloglarda paralar hakkında detaylı bilgiler, istisnai durumlar, değerli seri numaraları ve paranın yaklaşık değer bilgisi yer almaktadır. Bunun yanında alanında uzman kişilere danışabilirsiniz. Eğer paranızın yapılan kontrollerde gerçekte değerli bir para olduğu tespit edilirse ve satmayı düşünürseniz; satmadan önce farklı yerlerden fiyat almanız daha doğru olacaktır.
Elimdeki 5. Emisyon kağıt paralar hakkında yazdıklarım sanırım dikkate alınmamış.