Sikke Nedir? Sikkeler Hakkında Bilgi

Sikke, genel anlamı ile eski çağlardan itibaren madeni paraları ifade eden bir terimdir. Bu terim, tarih boyunca çeşitli medeniyetler ve kültürler tarafından kullanılan madeni paraları ifade etmek için kullanılmıştır. Yani sikke, genellikle belirli bir değeri olan ve bir hükümdarın resmi veya önemli sembollerle süslenmiş olan eski metal paralara denilmektedir.

Tarih boyunca çeşitli medeniyetler, imparatorluklar ve devletler ticaretin ve ekonominin gereksinimlerini karşılamak için metallerden yapılmış paralar kullanmışlardır. Türk devletlerinin ve İslam kültürünün kullandığı metal para çoğunlukla sikke olarak adlandırılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde “akçe” adıyla bilinen gümüş para birimi de “sikke” adı ile adlandırılmıştır. Fakat günümüzde “sikke” terimi daha çok tarihi dönemlerde kullanılmış madeni paraları ifade etmek için kullanılmaktadır. Yani sadece Türk veya İslam ülkeleri değil, tüm eski çağ paraları sikke olarak adlandırılmaktadır.

Sikke Nedir?

Geçmişte çağlarda özellikle Türk ve İslam coğrafyasında kullanılan madeni paralar sikke ismi ile anılmıştır. Günümüzde ise sikke denildiğinde aklımıza genellikle eski çağlardan kalmış olan tüm madeni paralar gelmektedir. Yani günümüzde Osmanlı Sikkesi, Roma Sikkesi, Bizans Sikkesi gibi terimleri duymamız mümkündür.

En eski sikke, Lidya Krallığı’na ve M.Ö. 7. yüzyıla ait olan “Lidya Lion Sikkesi” olarak bilinir. Lidya, Anadolu’nun batısında antik bir krallıktı ve günümüz Türkiye’sinde yani ülkemizde yer almaktaydı. Lidya Krallığı, M.Ö. 7. yüzyılda ilk madeni paraları basan uygarlık olarak bilinmektedir. Lidya Lion Sikkesi, genellikle gümüşten yapılmıştı ve üzerinde bir aslanın tasviri bulunuyordu. Aslan, o dönemde Lidya’nın simgesiydi ve bu sikke, ticaretin gelişmesiyle birlikte takas sisteminden metal paralara geçişin bir örneği olarak kabul edilir.

Sikke Çeşitleri Nelerdir?

Sikkeler, tarih boyunca farklı medeniyetler ve kültürler tarafından kullanılan çeşitli para birimlerini ve madeni paraları içermektedir. Sikke çeşitleri denildiğinde; malzeme, değer, şekil, büyüklük ve üzerindeki tasarımlara göre farklı şekillerde sınıflandırmak mümkündür. En çok duyduğumuz ve karşımıza çıkan sikke çeşitleri ise aşağıdaki gibidir.

Altın Sikke: Altın madeninden yapılmış olan madeni paralardır. Altın sikke, genellikle yüksek değeri nedeniyle değerli bir ticaret aracı olarak kullanılmıştır. Günümüzde de altın sikkeler diğer sikke çeşitlerine göre büyük ölçüde daha değerlidir.

Gümüş Sikke: Gümüş madeninden yapılan madeni paraları ifade etmektedir. Tarih boyunca birçok medeniyet ve imparatorluk, gümüş sikkeleri günlük ticarette kullanmıştır.

Bakır Sikke: Bakır madeninden yapılmış olan metal paralardır. Geçmiş medeniyetlerde altın ve gümüşe göre daha yaygın olarak kullanılmıştır.

Bronz Sikke: Genellikle bakır ve kalay karışımından yapılan bir alaşım olan bronzdan üretilmiş olan madeni paralardır. Geçmiş medeniyetlerde halk arasında da yaygın kullanımı olmuştur.

Nikel Sikke: Nikel içeren alaşımlardan üretilen sikkelerdir. Nikel sikke dediğimizde genellikle aklımıza eski çağ paraları gelmektedir. Fakat günümüzde kullanılan madeni paralarda da nikel yaygın olarak kullanılmaktadır.

Yukarıda saydığımız çeşitler genellikle madeni paranın hammaddesi ile alakalı olan çeşitlerini içermektedir. Bunun yanında özellikle koleksiyoncular arasında yaygın olarak kullanılan bazı sikke çeşitlerini de sizler için kısaca açıklama gereği duyuyoruz.

Antik Sikke: Tarihi medeniyetlere ait olan, genellikle arkeolojik kazılarda ve define arama sonucunda bulunan eski dönemlerden kalma sikkelerdir. Bu tür sikkeler genellikle koleksiyon amaçlı değerlidir. Ülkemizde aslında bu tür sikkelerin bulundurulması yasaktır. Müzelerde yaygın olarak karşımıza çıkar.

Osmanlı Akçesi: Osmanlı İmparatorluğu döneminde kullanılan gümüş paralara Osmanlı akçesi denirdi. Gümüş yanında Osmanlı döneminde altın, bakır, bronz gibi diğer bazı metallerden de madeni paralar bastırılmıştır. Osmanlı döneminden kalan bu madeni paralar Osmanlı Sikkesi ismi ile bilinir.

Roma Sikkeleri: Roma İmparatorluğu döneminden kalan sikkelerdir. Genellikle üzerinde Roma İmparatorları veya mitolojik figürlerin resimleri bulunur. Altın, gümüş veya diğer metaller ya da metal alaşımlarından yapılmış olabilir.

Bizans Sikkeleri: Bizans döneminde kullanılan madeni paraları ifade etmektedir. Altın, gümüş ve bronz yaygın olarak kullanılmıştır. Bizans İmparatorluğu’nda kullanılan sikkelerde genellikle hükümdarın portresi, imparatorluk arması, dini semboller ve önemli olayların tasvirler

Sikke çeşitleri, zaman içinde ve farklı coğrafyalarda kullanılan birçok farklı para birimi ve madeni para nedeniyle oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir. Bu örnekler, sadece bazı temel sikke çeşitlerini açıklamaktadır.

Sikke Değeri Nasıl Belirlenir?

Bir sikkenin değerini belirlemek için çeşitli faktörleri göz önünde bulundurmanız gerekir. Aslına bakarsanız bir sikkenin günümüzdeki değerini belirleyen birçok farklı faktör söz konusudur. Fakat bu tür ürünlerin bulundurulmasının yasak olduğunu ve ele geçtiği durumlarda ilgili kamu kuruluşlarına iletilmesi gerektiğini unutmamak gerekir.

Nadirlik ve Talep: Nadirlik koleksiyonculuk için oldukça önemli bir faktördür. Çünkü birçok koleksiyonun değerini nadirlik belirlemektedir. Kısacası bir sikkenin nadir olup olmadığı ve koleksiyoncular arasında ne kadar talep gördüğü önemlidir. Nadir sikkeler genellikle çok daha yüksek bir değere sahiptir.

Tarih ve Menşe Bilgisi: Sikkenin üretildiği tarih ve ülke gibi menşe bilgileri değerinin belirlenmesinde önemlidir. Bazı dönemlerde üretilen veya belirli yerlerde basılan sikkeler daha nadir ve dolayısı ile daha değerlidir.

Sikkenin Türü ve Malzemesi: Sikkenin türü (eski çağ, orta çağ, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı sikkesi, vb.) ve malzemesi (altın, gümüş, bronz vb.) değerinin belirlenmesinde önemlidir. Değer genellikle metallerin türüne ve nadirliğine bağlı olarak değişir. İstisnai durumlar olsa da altın sikkeler çoğunlukla daha değerlidir.

Kondisyon ve Korunum Durumu: Kondisyon koleksiyonculuk için önemli bir tabirdir. Sikkenin kondisyonu yani üzerindeki desenlerin netliği ve korunum durumu (yıpranma, çizik, aşınma) değerinin belirlenmesi açısından önemlidir. İyi durumda olan sikkeler daha değerli olabilir.

Sikkenizi bir uzmana göstermek ve değerlendirmesi için bir koleksiyon uzmanına danışmak en doğru ve güvenilir yöntemdir. Antik sikke uzmanları, koleksiyoncular veya müzelerdeki uzmanlar sikkenizin detaylı bir değerlendirmesini yapabilirler. Bunun dışında benzer sikkelerin satış fiyatlarını araştırarak, özellikle müzayede sitelerini veya antika sikke satış platformlarını kontrol ederek yaklaşık bir değer bulmakta mümkündür.

Geçmişteki yüzlerce medeniyet, imparatorluk ve devlet zamanında kullanılmış; binlerce farklı sikke vardır. Bu nedenle sikkeler için bir değer vermek çok doğru olmayacaktır. Bazı sikkeler gerçekten çok değerliyken yani değerleri yüzbinlerce dolar ile ölçülürken, bazıları oldukça değersiz olabilir. Ülkemizdeki kanunları da göz önünde bulundurduğumuzda elinize bu tarz bir ürün geçtiğinde müze müdürlükleri ile iletişime geçilmesi en doğru yöntem olacaktır.

Para koleksiyonu hakkında detaylı bilgi almak için “Para Koleksiyonu Nedir? Nasıl Yapılır?” konumuza bakabilirsiniz.